tan jan Olipija
mi toki pona e ni tan toki Inli. en jan sitelen nanpa wan en jan lawa pi lipu U-Linka (U-Linga Magazine) li sona li wile e ni. ona nanpa wan pi toki Inli li lon ni: https://ulinguamagazine.substack.com/p/bsl-in-school-a-sign-of-change-or
en toki luka en toki uta li sama lon ni; ma ante la, ona li ante. ma Juke (UK) la, toki luka pi ma Juke (BSL) li lon li luka Juke kepeken nimi lili. ona la, ijo mute li sin.
kulupu lawa pi pana sona pi ma Juke li open pali e nasin Kisijesi (GCSE) pi kama sona pi luka Juke. en kulupu pi pana sona pi luka Juke (Signature) en kulupu pi awen pona pi pana sona (Ofqual) en kulupu lili pi kulupu lawa Juke pi pana sona (DfE) li pali e ona li pini ala. tomo sona mute lon ma Juke li pana sona tawa jan lili suli mute kepeken nasin Kisijesi. nasin ni li pini la, tomo pi pana sona li ken pana sona e luka Juke tawa jan lili mute kepeken ona.
kin la, kulupu lawa pi ma Juke li sitelen e lipu lawa pi luka Juke (BSL Act). lipu ni li toki e ni: “luka Juke li toki pi ma Juke. kulupu lawa pi ma Juke li wile pona pi luka Juke e ma Juke.”
taso; suli la, jan mute li wile sona e ni: sin ni li lon anu powe? … mi wile toki e ni la, mi wile toki e tenpo pini pi toki luka lon tenpo nanpa wan e ni lon tenpo nanpa tu.
tenpo pini suli la, jan lawa So nanpa tu wan (George III) li kama lawa e ma Juke la, jan Te-Lepe (Charles-Michel de l’Épée) li pali e tomo sona pi jan lili pi kute ala lon ma tomo Paki (Paris). ona li pana tawa ona e sona kepeken toki luka.
tenpo pini la, jan lawa Witowija (Victoria) li lawa e ma Juke la, en ma Juke en kulupu Pula (Boers) li utala lon ma Setapika la, kulupu li kama lon ma tomo Milan. kulupu ni la, jan mute pi pana sona mute li lon. jan pi pana sona li pana e sona tawa jan lili mute pi kute ala lon tomo sona ante mute ona. ona li kulupu lon ma tomo Milan tan ni: ona li wile pona e nasin pi pana sona ona. ona li toki e ni: “o pana tawa jan lili pi kute ala e sona kepeken toki uta taso. toki uta li pona e ona. toki luka li ike e ona.”. ni la, nasin pi pana sona pi toki uta taso li kama lon tomo sona mute mute pi kute ala la, nasin pi pana sona pi toki luka li kama lili li weka tan ma Juke.
tenpo pini la, jan Elisepe (Elizabeth II) nanpa tu li lawa e ma Juke la, jan li pali e ilo kute. ilo kute pi nasin tu li lon. ilo kute pi nasin nanpa wan li lon kute li suli e kalama lon kute. ilo kute pi nasin nanpa tu la, ilo li lon lawa li kama jo e kalama li pana e ona tawa insa lawa kepeken kute ala. ilo ni li wawa suli e kute li wawa ale ala e ona la, jan li kepeken ona la, ona li awen jan pi kute ala. jan lili pi kute ala li weka tan tomo sona pi jan kute ala li tawa tomo sona pi jan lili ale.
taso; nasin pi toki uta taso li pona la, ilo kute li suli e kute la, jan lili pi kute ala li pona lon tomo sona pi jan lili ale anu seme? ala a. kulupu la, nanpa sona pi jan kute la, nanpa sona pi jan pi kute ala li lili li ike. jan lili mute pi kute ala li pilin ike li pilin ante lon tomo ni. jan pi alasa sona li kama jo e sona ni: tan pi pilin ni li ni: “nanpa wan la, en ona en jan kute li toki ala. nanpa tu la, jan li toki uta la, ona li ken ala sona ale e kon pi toki ona la, ona li kama sona ale ala e sona tan toki. nanpa tu wan la, pilin jan la, ona li ante.”
ike ante la, ma Juke la, nasin pi pana sona toki li ike. tenpo mute la, tomo sona li pana sona e toki kepeken nasin Kisijesi taso. nasin ni li pana ala e ken toki tawa jan lili. nasin Kisijesi la, jan lili li kama sona wawa la, ona li kama jo e nanpa sona luka tu tu (9/A*). taso ona li ken meso (B1) taso lon ilo Kepu (CEFR). ilo Kepu li lukin e jan li toki e ni: ken toki ona li ken lili (A1 + A2) anu ken meso (B1 + B2) anu ken suli (C1 + C2). jan li kama jo e nanpa sona lon anpa pi nanpa sona luka tu tu la, ilo Kepu la, ona li ken lili taso.
jan pi alasa sona li lukin e tomo sona pi ma Inli e tomo sona pi ma Tosi li lukin e nasin pi pana sona pi toki Kansi lon ona. ona li toki e ni: “ma Tosi la, jan li pana sona e ken toki la, jan lili li kama sona e ken li ken toki. ma Inli la, jan li wile pana sona e toki pi pakala ala a taso la, jan lili li kama sona ala e ken toki.”. jan pi alasa sona ante li lukin e tomo sona pi ma Inli pi ma Tosi pi ma Netelan li toki e ni: “ma mute ante la, jan lili pi ma Inli li pilin ike mute mute tawa kama sona toki.”
taso; ma wan pi ma Juke li utala e nasin pi toki Inli taso li toki tu e jan pi toki wan taso. ma ni li ma Kinla (Cymru). ma Kinla la, tomo sona li pana sona kepeken nasin pi toki Inli taso anu nasin pi toki Kinla taso anu nasin pi toki tu. jan pi alasa sona li lukin e tomo sona ni la, ona li mama e nimi ‘toki tonsi’ (trawsieithu). toki tonsi la, toki tu li kama toki wan lon pana sona la, jan lili li ken toki kepeken nimi ale lon lawa ona.
kin la, kulupu lawa pi ma Kinla li sitelen e lipu pi tenpo kama pi toki Kinla (Cymraeg 2050). ona li wile suli e kulupu pi toki Kinli lon ma Kinla. lipu ni li toki e ni: “nasin suli pi kama suli pi toki Kinla li ni: tomo sona li pana sona kepeken toki Kinla. ni li pona e ken pi toki Kinla pi jan lili li pana tawa jan lili sin e toki Kinla.”.
tenpo pini la, toki Kinla li kama lili. taso; tenpo ni la, ona li kama suli kepeken nasin ni.
luka Juke la, ni li ken ala ken sama? o lukin e ni: tenpo pini wan la, tomo pi pana sona pi jan lili ale la, jan sona pi kute ala li kama li pana sona kepeken nasin Luka-lon-Sona (Sign in Education). ona li pana kepeken luka Juke e sona tawa jan lili kute, tawa jan lili pi kute ala. ni la, jan lili li kama sona e luka Juke lon tenpo pi kama sona taso ala li kama sona tan toki. kin la, en jan lili kute en jan lili pi kute ala li pona tawa ona ante li toki! ni li tomo wan taso.
tomo sona mute la, toki uta taso li lon la, jan pi kute ala li weka tan tomo pi pana sona pi jan lili ale li tawa tomo pi pana sona pi jan lili pi kute ala. ona li tawa la, tenpo mute la, pilin ona li kama pona la, en ken ona en nanpa sona ona li kama pona li kama suli. ni li tan seme? jan lili mute ni li toki e ni: “jan ale li sama lon tomo sona ni li toki luka la, mi ken toki wawa a!”. jan lili ale li kama sona e toki luka la, ni li ken lon tomo sona ale anu seme?
kin la, o kama sona tan tenpo pini e ni: tenpo pini suli la, ma Mata Winja (Martha’s Vinyard) li lon. ma Mata Winja la, jan ale li toki luka la, jan pi kute ala lon li ken lon kulupu la, jan ale li sama li pona.
ni ale la, tenpo kama pi luka Juke la, nasin pi pana sona li suli a.
tenpo ni la, jan lili pi kute ala li pilin wan taso li pilin ike li kama jo e nanpa sona lili tan ni: tomo sona ona li kepeken toki uta taso. tomo sona li pana sona e luka Juke kepeken nasin Kisijesi taso la, ni li ike tan ni: nasin ona li pana sona pona ala. taso ma Juke la, ma Kinla li lon. wile la, ma Juke ale li ken jasima e nasin pi toki Kinla lon nasin pi luka Juke li ken pona tawa jan lili pi kute ala. ante la, ona li ante powe e nasin ona la, ale li awen sama. tenpo kama la, mi ale li kama sona e ni: ona li wile ala wile?